In bijna elke specificatielijst lees je informatie over het processortype, kloksnelheid of het aantal processorcores van een toestel. Termen als quad-core, octa-core en GHz worden gebruikt. Kenners weten vaak wel wat deze technische begrippen inhouden, maar voor veel mensen blijft het een grote vraag. Wat is een processor precies? Belsimpel heeft alle informatie over processors voor je op een rijtje gezet.
De processor of CPU (Central Processing Unit) is de belangrijkste hardware van een telefoon of tablet. Zonder een processor werkt je toestel namelijk niet. Een processor wordt gebruikt voor het aansturen van het apparaat en het uitvoeren van programma’s. Hoe sneller de processor is, hoe sneller je toestel of tablet is. Met een snellere processor hoef je dus een stuk minder lang te wachten op het laden van websites of applicaties.
Een processor is dus verantwoordelijk voor alle aansturingen in het toestel. Hoe sneller de processor van het toestel is, hoe sneller het toestel zelf in zijn werking zal zijn. Er zijn een aantal factoren die de snelheid van een processor bepalen:
MHz of GHzDe kloksnelheid van een processor wordt altijd uitgedrukt in Megahertz (MHz) of Gigahertz (GHz). Daarbij geldt dat 1000 MHz hetzelfde is als 1 GHz. Een processor van 2 GHz werkt niet automatisch twee keer zo snel als een processor van 1 GHz. Kort gezegd bepaalt de kloksnelheid hoe vaak per seconde een processor inkomende instructies van programma’s kan lezen en verwerken. Hoe meer MHz of GHz, des te sneller een processor dit kan. Hoe sneller de processor dus binnenkomende informatie verwerkt, hoe sneller je telefoon doet wat je ervan vraagt. De resultaten hangen natuurlijk af van bijvoorbeeld de programma’s je gebruikt en de samenwerking tussen hardware en besturingssysteem.
CachegeheugenEen processor werkt samen met het cachegeheugen. Het cachegeheugen is een opslagplaats waarin veelgebruikte data en instructies tijdelijk worden opgeslagen die de processor later nodig kan hebben. Het doel hiervan is om zo sneller toegang tot deze data mogelijk te maken. Dit kan bijvoorbeeld een tijdelijk internetbestand zijn. Als je deze opent zal dit sneller gaan als het op het cachegeheugen is opgeslagen. De grootte en de snelheid van het cachegeheugen kunnen invloed hebben op de snelheid van de processor.
MerkEen andere bepalende factor voor de snelheid van een processor is het merk. Voorbeelden van processormerken zijn Qualcomm Snapdragon, Samsung Exynos, MediaTek, HiSillicon van Huawei en Apple. Een nieuwere processor is sneller dan een oudere processor, ook als ze hetzelfde aantal GHz hebben. Daarnaast kunnen processoren van verschillende merken met een verschillend aantal GHz dezelfde snelheden behalen.
Zo heeft de Apple iPhone 6 een dualcore-processor met een kloksnelheid van 1,4 GHz en de Samsung Galaxy S6 een octacore-processor met een kloksnelheid van 2,5 GHz, terwijl beiden high-end toestellen zijn. Dit komt doordat Apple, in tegenstelling tot Samsung, zelf de hardware en software verzorgt, waardoor zij deze beter op elkaar kunnen laten aansluiten. Op die manier hoeft er een minder krachtige processor in het toestel te zitten voor even snelle resultaten.
Sinds eind 2014 verschijnen er steeds meer smartphones met een 64-bit chip. Dit zijn vaak Android smartphones met Android 5.0 Lollipop of hoger. Daarnaast hebben iPhones vanaf de 5S een 64-bit chip. De meeste beschikbare smartphones beschikken voorlopig inmiddels over een 64 bit-chip.
Het verschil tussen 32 bit- en 64 bit-chips is dat 64 bit-chips sneller en krachtiger zijn. De reden hiervoor is dat 64 bit-chips simpelweg twee keer zo veel registers bevatten als 32 bit-chips en dus tot twee keer zo veel data kunnen verwerken in dezelfde tijdsspanne. Ter vergelijking: sommige smartphones zijn nu krachtiger dan pc’s die een paar jaar geleden zijn ontwikkeld.
Een ander verschil is dat 64 bit-chips meer werkgeheugen kunnen benutten. Waar een 32 bit-chip bijvoorbeeld 3,2 GB van de 4 GB werkgeheugen gebruikt, is dat bij een 64 bit-chip de volledige 4 GB. In theorie kunnen chips met 64 bits zelfs gebruik maken van 16 exabytes aan werkgeheugen. Een exabyte is gelijk aan een miljoen terabytes, of een biljoen gigabytes. Je snapt dat dit een gigantische hoeveelheid ruimte is! Toestellen met meer dan 4 GB werkgeheugen worden dan ook algemeen goed verkocht in smartphoneland en devices met 6 GB RAM of meer zijn ook al op de markt te vinden. Ook kan een 64 bit-chip meer applicaties in het werkgeheugen beschikbaar houden, waardoor je deze sneller kunt openen. Hierdoor is multitasken een stuk vloeiender en switchen tussen apps nog sneller.
Wat betekent dit in de praktijk? Om een 64 bit-chip optimaal te benutten, moet niet alleen de hardware, maar ook de software erop afgestemd te zijn. Verder gebruiken applicaties als Whatsapp en Facebook niet genoeg van de rekenkracht van de processor om te kunnen profiteren van de upgrade. Het verschil zal vooral merkbaar zijn bij zware games.
Er bestaan verschillende soorten processors, dit hangt af van het aantal kernen waarover de processor beschikt. Je hebt processors met één kern, maar ook processors met acht kernen.
Aantal kernen
Mono-core
Deze processor bevat één kern, die voor 100 procent wordt gebruikt. Deze wordt gebruikt voor bijvoorbeeld e-mail, 2D games en eenvoudig internetten. Er worden tegenwoordig bijna geen telefoons meer uitgebracht die hier gebruik van maken.
Dual-core
Deze processor bevat twee kernen. Taken worden sneller en efficiënter uitgevoerd dan bij een mono-core. Wanneer een uit te voeren taak opgesplitst kan worden, worden beide kernen deels belast. Een andere mogelijkheid is om één taak op de voorgrond en één taak op de achtergrond uit te voeren. Zo gebruikt een dualcore-processor 40 procent minder energie dan een monocore-processor. De twee kernen worden gebruikt bij multitasken, video chatten, browsen met Flash en meer. De Apple iPhone 6 is bijvoorbeeld voorzien van een dualcore-processor.
Quad-core
Deze processor bevat vier kernen. Deze kunnen tegelijk worden ingeschakeld, maar werken niet altijd alle vier. Kernen kunnen gespecialiseerd zijn in bepaalde taken. Wanneer een zwaardere taak wordt uitgevoerd, worden meer kernen geactiveerd dan wanneer een smartphone in standby-modus staat. Quad-core zorgt voor het soepel verlopen van multitasking, uitgebreidere games en het afspelen van video’s. Bijvoorbeeld de HTC 10 en LG G5 beschikken over een quadcore-processor. Bij de iPhone 7 en 7 Plus die in 2016 werden gepresenteerd, stapte Apple ook over naar een quadcore-processor uit eigen stal, de Fusion A10.
Hexa-core
Deze processor bevat zes kernen. Wanneer je het voor je ziet als een snelweg, dan zijn er bij deze processoren 6 weghelften waarvan het verkeer van A naar B kan. Dit is dus sneller dan een quadcore of dualcore-processor. Deze processor komt voor bij de Xperia X en Moto X Style.
Octa-core
Deze processor bevat acht kernen. Mogelijk zijn deze verdeeld in twee quadcore-processoren. De acht kernen gebruiken minder energie bij het draaien van applicaties. Daarnaast laten ze multimedia in hogere definitie zien, waardoor bijvoorbeeld mobiel gamen realistischer wordt. Tegenwoordig worden octacore-processors alleen nog bij de nieuwe high-end toestellen gebruikt zoals de Samsung Galaxy S7 en S7 Edge.
Kort gezegd geldt dat hoe meer kernen een telefoon heeft, hoe sneller en beter de prestaties zijn. Ook belasten meerdere kernen de accu minder, omdat bij intensieve taken niet één processor voor 100 procent gebruikt wordt. In plaats daarvan zijn twee of meer processoren deels in gebruik.
Een processor is niet alleen verantwoordelijk voor de pure rekenkracht van je smartphone of tablet, maar regelt ook nog verschillende andere zaken. Zo heeft een processor invloed op onder andere de te gebruiken resoluties van de camera’s op een smartphone. Het verwerken van beelden met een hoge resolutie vergt veel processorkracht. Ook kun je denken aan de technologieën die gebruikt kunnen worden om een batterij snel op te laden en de snelheden die maximaal haalbaar zijn voor mobiel internet. De USB-variant die wordt gebruikt in een toestel is ook afhankelijk van de processor en daarnaast zijn ook de prestaties van de videochip afhankelijk van de processor. Processoren bevatten nanometer-verbindingen en hoe kleiner deze zijn, hoe beter deze kunnen presteren en hoe minder energie ze gebruiken. Fabrikanten van processoren zijn constant bezig met het optimaliseren van deze processen, zodat er steeds minder energie gebruikt wordt, maar de prestaties wel beter worden.
De processor werkt nauw samen met het RAM-geheugen. Dit wordt ook wel het werkgeheugen genoemd. Naarmate een smartphone meer werkgeheugen heeft, kunnen zwaardere applicaties en games worden gedraaid. In het werkgeheugen slaat je telefoon gegevens die applicaties nodig hebben tijdelijk op, om er snel toegang tot te hebben. Dit geheugen wordt dus niet gebruikt voor definitieve opslag.
Een groot voordeel van meer RAM is dat multitasking vloeiender verloopt. Vanaf 2 GB RAM geheugen kun je gerust switchen tussen openstaande applicaties, zonder vervelende wachttijden tussendoor. Verder zal het laden van webpagina’s sneller verlopen, doordat de smartphone meer kan opslaan in het tijdelijke geheugen. Daardoor is de informatie sneller toegankelijk. Voor het spelen van games wordt minimaal 2 GB werkgeheugen aangeraden. Beschik je over minder werkgeheugen? Dan kan je game sneller vastlopen of blijven hangen, waardoor het spelen praktisch onmogelijk wordt. Dit verschilt uiteraard per game.
High-end toestellen in Androidland zijn inmiddels veelal voorzien van 4 GB werkgeheugen, terwijl midrange-devices al vaak over 3 GB RAM beschikken. Bij iOS en Windows Mobile kun je vaker af met wat minder werkgeheugen, omdat deze besturingssystemen hier efficiënter mee omgaan.
Wanneer applicaties gesloten worden door middel van de homeknop, blijven ze vaak nog draaien op de achtergrond. Dit betekent echter niet automatisch dat deze applicatie volledig wordt afgesloten, waardoor hij toch nog gebruik kan blijven maken van de processor of het werkgeheugen. Hoe meer applicaties er op de achtergrond blijven draaien, hoe meer het werkgeheugen belast wordt. Daarom is het aan te raden om applicaties die je echt niet meer gebruikt volledig af te sluiten. Wel zijn de versies van besturingssystemen inmiddels zo slim dat ze zelf kunnen bepalen of een app daadwerkelijk moet worden afgesloten of niet en meerdere keren per dag alle applicaties sluiten via één van onderstaande manieren is dan ook echt niet nodig.
Bij Samsung- en veel andere Android-telefoons doe je dit door de homeknop ingedrukt te houden, waardoor alle geopende applicaties verschijnen. Deze kun je vervolgens wegvegen. Bij iPhones klik je dubbel op de homeknop en de applicaties ook sluiten door ze weg te vegen.
